Warm water is zo vanzelfsprekend in een huis, maar in je camper is het een luxe. Nochtans is het heel fijn om de afwas te kunnen doen met warm water, of je ’s avonds te trakteren op een hete douche. Afhankelijk van hoe en hoeveel warm water je wilt hebben in je camper kan het erg energieverslindend zijn of veel plaats in nemen, of net niet… We geven in dit artikel enkele ideeën om warm water te voorzien in je zelfbouwcamper.
Doorstromer op gas
De eerst optie is een doorstromer op gas. De naam zegt het zelf: het water wordt opgewarmd terwijl het door het toestel stroomt. Hierdoor heb je eigenlijk zoveel warm water als dat er in je vers watertank zit. Een aantrekkelijke optie dus, maar er zijn een paar maar’s. Ten eerste moet je checken of de doorstromer in kwestie ook voor binnengebruik geschikt is, want dat zijn ze niet allemaal. Bij binnengebruik dient een schouw naar buiten te worden voorzien en de ruimte voldoende geventileerd. Af en toe zie ik wel eens een cowboy passeren op Facebook die zo’n ding onder z’n bed heeft geïnstalleerd zonder enige ventilatie, dit zou ik niet doen! Uiteraard is zo’n toestel wel geschikt om bijvoorbeeld als buitendouche te fungeren en om aan de binnenkant de achterdeur te monteren. Een ander nadeel, afhankelijk van je situatie, is dat het gas verbruikt, veel meer dan je kookvuur. Deze doorstromers hebben vaak een vermogen van 12 kWh en meer. Als je je gasflessen wil en kan wisselen, of met LPG werkt, is dat uiteraard niet perse een probleem.
Pro
- Geen limiet op de hoeveelheid warm water
- efficiënt: geen opwarmingstijd, direct warm water
Contra
- Neemt veel ruimte in
- Ventilatie en schouw nodig
- Verbruikt (relatief veel) gas
- Net zoals thuis na verloop van tijd onderhoud nodig voor een veilige werking
Gasboiler
Deze optie vind je terug in quasi elke fabriekscamper. Een boiler op gas. Zo’n boiler warmt het water, rond de 10 liter in de meeste modellen, op in vrij korte tijd. Het is een ideale oplossing voor gezinnen, omdat je het water tussen verschillende douchebeurten snel weer op termperatuur kan brengen. De installatie vergt, net zoals bij de doorstromer, een schoorsteenopening. Omdat deze op gas werkt, is het minder interessant voor mensen die lange tijd op stap gaan met inruilgasflessen, die je in het buitenland niet kan wisselen.
Pro
- Snel warm water
- Blijft lange tijd warm
Contra
- Installatie is complexer
- Ventilatie en schouw nodig
- Verbruikt gas
- Let op de drukvastheid van de boiler
Boiler op elektriciteit
Op de campermarkt zijn verschillende opties beschikbaar voor het opwarmen van water in een boiler, maar dan met minder vermogen dan thuis. Bekende merken zijn Elgena en Truma. Er zijn veel verschillen op vlak van capaciteit, vermogen, drukbestendigheid… Dat laatste is vooral belangrijk voor wie een drukpomp in zijn watersysteem installeert. Verder kan je vaak kiezen tussen 12V of 220V. Bij 12V is het vermogen beperkt tot rond de 200W, omdat de stroom anders te hoog wordt. Wil je een hoger vermogen (bv. 600W of meer) dan moet je vaak overstappen op een model op 220V en een omvormer gebruiker.
Het lage vermogen is ook meteen een nadeel: het duurt wel even vooraleer je water op temperatuur is: Onze Elgena 15L 200W op 12V heeft zo’n 3-4u nodig om het water echt heet te krijgen. Maar de 600W versie op 220V doet dit wel 3 keer zo snel. Er zijn nog krachtigere versies op de markt. Een ander nadeel is dat er continu koud water in de boiler stroomt wanneer je warm water afneemt: de temperatuur zakt dus vrij snel en het is niet omdat je een boiler van 5 liter hebt dat je dan ook daadwerkelijk 5 liter aan warm water hebt op de ingestelde tempertuur. Het zakken van de temperatuur kan je deels opvangen met een thermostatische kraan. Een derde nadeel is dat je steeds met hetzelfde volume water zit: een boiler van 15 liter is te groot om snel een afwasje mee te doen, maar een boiler van 5 liter is dan weer te klein om comfortabel mee te douchen. Het klinkt misschien alsof een boiler op elektriciteit enkel nadelen heeft maar zo denken wij er zeker niet over. Het water blijft om te beginnen wel lang warm als je een geïsoleerd model koopt (zoals de Elgena). Met een zonnepaneelinstallatie en laden tijdens het rijden heb je ook ‘gratis’ warm water. Je kan er ook voor kiezen om de boiler constant aan te laten staan, zodat je niet telkens van koud water moet starten, maar het altijd op temperatuur houdt, vooral in warmere klimaten is dit zeker een optie. Een elektrische boiler kan ook compact zijn en is eenvoudig te installeren en bovendien erg veilig.
De pro’s en contra’s van een boiler op elektriciteit worden sterk beïnvloed door de keuze voor 12V of 220V.
Pro
- Geen limiet op de hoeveelheid warm water
- Duurzaam indien het op zonne-energie werkt
- Eenvoudig te installeren
- Blijft lange tijd warm
Contra
- Verbruikt aanzienlijk veel elektriciteit
- 12V: Traag, planning vereist
- Let op de drukvastheid van de boiler
Warmte van de motor
Sommige oplossingen gebruiken het koelvloeistofcircuit van de motor en een warmteregelaar om zo warm water te verkrijgen. Vaak is er ook een optie om elektrisch te verwarmen, voor wanneer de motor niet gebruikt wordt of niet voldoende is. Dit is uiteraard ook een efficiënte en duurzame manier om je water te verwarmen. De warmte van je motor wordt namelijk nergens voor gebruikt. Hét grote nadeel is dat je het koelcircuit van je motor moet gaan ‘hacken’, hier is wel wat technische kennis voor vereist. Het beperkt ook de mogelijkheden waar je je boiler plaatst in je voertuig. Voor wie bekend is met een beetje automechica en van een uitdaging houdt is dit zeker een optie
Pro
- Recuperatie van motorwarmte die anders verloren gaat
- Elektrische backup
Contra
- Complexe installatie
- Plaatsing van de boiler
Warmte van de standkachel
Nog een combinatie die handig is in de winter: een boiler die de warmte van de standkachel gebruikt om water op te warmen. De standkachel blaast dan eerst z’n warme lucht doorheen de boiler en dan pas in de leefruimte. Alternatief kan je ook elektriciteit gebruiken om water op te warmen. Via een regelklep in de ventilatiebuizen kan je desgewenst kiezen om de warme lucht al dan niet door de boiler te sturen.
Pro
- Ideaal in de winter
- Standkachel verbruikt weinig diesel
Contra
- In de zomer heb je weinig aan de functie met standkachel
Zelfbouw
Wie handig/creatief is kan natuurlijk ook zelf aan de slag. Het lijkt ons niet zo een goed idee om zelf een doorstromer op gas te bouwen, maar een boiler op elektriciteit… waarom niet. Je kan warmte-elementen kopen van 12V en 220V van verschillende vermogens. Als je zelf een container kan maken voor het water, en een thermostaat of digitale controller voorziet, ben je zo goed als klaar. Dit is zeker niet voor iedereen weggelegd, maar ik heb al DIY oplossingen gezien die goed (lijken) te werken! Geen pro’s en contra’s hier omdat dit helemaal afhangt van de implementatie van de bouwer!
Waterkoker
Een goede oude elektrische waterkoker op 220V kan een goede aanvulling zijn op elk warm watersysteem. Ideaal om de zonnedouche bij te vullen met wat extra warm water, of voor een kleine afwas te doen. Let er wel op dat het vermogen van je waterkoker op je omvormer kan. Wij hebben bijvoorbeeld een kleine waterkoker van 1 liter van 800W gevonden in de winkel. Deze gebruiken we niet enkel voor thee maar ook om de afwas te doen, omdat onze boiler van 15 liter opwarmen niet altijd een goed idee is wanneer de batterij laag staat.
Pro
- Zeer snel warm water
- Ideaal voor de afwas of een handwasje
- Compact
Contra
- Omvormer moet vermogen kunnen leveren
- Beperkt volume aan water
De zon
We zouden het bijna vergeten, maar je kan natuurlijk ook de zon gebruiken als bron om je water op te warmen. Hoewel we het eerder aanraden als een secundaire oplossing, moet je de kracht van de zon niet onderschatten. We bedoelen hier niet het gebruik van een zonnepaneel om je elektrische boiler mee te voorzien van energie maar rechstreeks opwarmen van water. Een eenvoudige zonnedouche in de zomer of in zuiderse landen kan al soelaas bieden om na een dagje strand of een fikse wandeling jezelf weer proper te maken. Je moet er wel wat geduld voor hebben en je hangt je zonnedouche best al vanaf de voormiddag in de zon. Tegen de late namiddag heb je zeker een aangename watertemperatuur bereikt.
Een andere, meer solide oplossing voor warmere klimaten is het bevestigen van een stuk zwarte buis aan je dakrail. Door deze te vullen met water en in de zon te parkeren heb je ook zo ’s avonds heerlijk warm water. Dit hebben we zelf nog niet getest, maar voor de surfers onder ons lijkt het me zeker een goede oplossing. Ook voor kleinere campers een overweging waard.
Pro
- Gratis en voor niks
- Eenvoudig te installeren
Contra
- Onzeker, afhankelijk van de zon
- Watertemperatuur beperkt
Conclusie
Zoals je hebt kunnen lezen zijn er tal van mogelijkheden om je camper van warm water te voorzien. De keuze is volledig afhankelijk van je prioriteiten, beoogd gebruik en natuurlijk budget. Ik verwacht dat we binnen afzienbare tijd ook warm water op dieselverwarming zullen zien, wat ook een interessante optie kan zijn, zeker wanneer er al een diesel standkachel gebruikt wordt. Heb je zelf een andere oplossing die in dit lijstje thuishoort? Laat het dan weten in de reacties.